Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi

Abstract

Dilimize Arapçadan geçen mizah kelimesi çeşitli kaynaklarda; şaka, latife, eğlence gibi anlamlarla ilişkilendirilmiştir. Türkçe Sözlükte mizahın karşılığı olarak gülmece sözcüğü kullanılmış, “eğlendirme, güldürme ve bir kimsenin davranışına incitmeden takılma amacını güden ince alay” ve “gerçeğin güldürücü yanlarını ortaya koyan edebiyat türü, mizah, ironi” biçiminde tanımlanmıştır. Mizah gülme, eğlendirme ve eleştirme işlevleriyle birlikte yazınsal bir tür olarak da bireyin bilişsel, duyuşsal ve sosyal gelişimi yönünden önemli bir işleve sahiptir. Bu çalışmanın amacı, çocukların mizahi gelişimlerini etkileme gücüne sahip olan çocuk kitaplarındaki metinlerin mizah yönünden incelenmesidir. Araştırmanın veri setini, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Güvenevler Çocuk Kütüphanesi’nde bulunan çocuklar için yazılmış ve Türkçe basılmış ve Türkçeye çevrilmiş 15 çocuk kitabı oluşturmaktadır. Araştırma, nitel bir araştırma olup veriler doküman incelemesi tekniğiyle toplanmıştır. Çalışmaya dâhil edilen bu kitaplar araştırmacı tarafından ilgili alan yazın taranarak ve başka alanlarda yapılan benzer çalışmaların veri toplama araçları incelenerek geliştirilen “Mizahi Unsurları Değerlendirme Formu” aracılığıyla toplanmıştır. Bu formda görsel mizah, fiziksel mizah, sözlü mizah, yazılı/sözlü mizah, düşünsel mizah unsurları olmak üzere beş mizah unsuruna yer verilmiştir. Mizahi Unsurları Değerlendirme Formu’nda mizah unsurları kitaplardaki sıklık düzeylerine göre kaydedilmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen verilerin analizi ve yorumlanmasında betimsel analiz kullanılmış; verilerin çözümlenmesinde frekans (f) ve yüzdeden (%) yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, incelenen çocuk kitaplarının tamamında mizah unsurlarına yer verildiği görülmüştür. Araştırma kapsamında incelenen kitaplar, mizahi unsurlar türlerinin dağılımına göre değerlendirildiğinde en çok sözlü mizah unsurunun yer aldığı cümlelerin kullanıldığı en az ise düşünsel mizah unsurunun yer aldığı cümlelerin kullanıldığı tespit edilmiştir. Araştırmanın bulguları doğrultusunda, kitaplarda mizahın ele alındığı daha kapsamlı çalışmaların yürütülmesi önerilmektedir.