Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

AHMED-İ DÂ’Î’NİN TÜRKÇE DİVANI’NDAKİ MECAZ ANLAMLI İSİM TAMLAMALARI VE KULLANIMLARI ÜZERİNE

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 298 - 310, 25.02.2021

Öz

Bu yazıda Ahmed-i Dâ’î’nin Türkçe Divanı’nda geçen mecaz anlamlı isim tamlamaları incelenmiştir. Dilbilgisi kitaplarında “Kelime Grupları” başlığı altında yer verilen isim tamlamaları Türkçe’de çok tartışılan konulardan biridir. İsim tamlamalarında, bir isim başka bir isimle ilgi durumu eki alarak veya almadan bir anlam bağı oluşturur. Bu kelime grubunda birinci isim tamlayan/ belirten ve ikinci isim tamlanan/belirten niteliğindedir. XIV. yüzyılın ikinci yarısı ile XV. yüzyılın ilk yarısı arasında yaşamış olan Ahmed-i Dâ’î Klâsik edebiyatın güçlü şâirlerinden biridir. Tezkirelerde ve bazı şiirlerinde hakkında yer alan bilgiler ışığında Ahmed-i Dâ’î’nin asıl adının Ahmet ve Kütahyalı olduğu, doğum ve ölüm yılının bilinmediği, Germiyan sarayına bağlı olarak kadılık yaptığı, Sultân I. Murâd, Germiyan Beyi II. Yakûb, Yıldırım Bâyezîd'in oğlu Emîr Süleymân ve II. Murâd devirlerini gördüğü Arapça ve Farsçayı çok iyi bildiği, telif, tercüme, manzume ve mensur olmak üzere birçok dalda eser verdiği, II. Yakup Bey dışındaki Germiyan beylerine eser sunmadığı, Emir Süleyman’a Çeng-nâmeyi, Çelebi Mehmet’e ise cülûsiyye kasidesini, II. Murat’a Tezkiretü’l-evliyâ’yı sunduğu, Bursa'da onun adıyla anılan bir cami, bir mahalle ve bir de hamam bulunduğu ve mahlasının Dâ’î olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada Ahmed-i Dâ'î Divanı’nda kullanılan mecaz anlamlı belirtili ve belirtisiz isim tamlamaları ele alınıp, tamlayan ile tamlanan unsur arasındaki anlam ilgileri ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.

Kaynakça

  • Banguoğlu, T. (1990). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Bilgegil, K. (2009). Türkçe Dilbilgisi. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
  • Boz, E. (2012). Türkiye Türkçesi Biçimsel ve Anlamsal İşlevli Biçimbilgisi (Tasnif Denemesi). Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
  • Deny, J. (1941). Türk Dili Grameri (Osmanlı lehçesi). (Ali Ulvi Elöve, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
  • Ediskun, H. (1992). Türk Dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
  • Ergin, M. (1993). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: .Boğaziçi Yayınları.
  • Gencan, T. N. (2007). Dilbilgisi. Ankara: Tek Ağaç Eylül Yayıncılık.
  • Gülensoy, T. (2000). Türkçe El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Gülsev, G. (2007). Tarihi Türk Lehçelerinde Hâl Ekleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • Güneş, S. (2003). Türk Dili Bilgisi. İzmir: DEÜ Rektörlük Matbaası.
  • Gürer, G. (2007). Eski Anadolu Türkçesinde Ekler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Hacıeminoğlu, N. (1984). Türk Dilinde Edatlar. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
  • Karaağaç, G. (2012). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçay Yayınları.
  • Korkmaz, Z. (2007). Türkiye Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
  • Ölmez, M. (2001). Ahmed-i Dâi Divanı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Özkan, M. (2000). Türk Dilinin Gelişme Alanları Ve Eski Anadolu Türkçesi. İstanbul: Filiz Kitabevi Yayınları.
  • Pala, İ. (2004). Ansiklopedik Divan Siiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
  • Timurtaş, F. K. (1994). Eski Türkiye Türkçesi XV. yüzyıl gramer - metin – sözlük. İstanbul: Enderun Kitabevi Yayınları.
Toplam 18 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm MAKALELER
Yazarlar

Asu Ersoy 0000-0003-4966-3211

Yayımlanma Tarihi 25 Şubat 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 4 Sayı: 1

Kaynak Göster

MLA Ersoy, Asu. “AHMED-İ DÂ’Î’NİN TÜRKÇE DİVANI’NDAKİ MECAZ ANLAMLI İSİM TAMLAMALARI VE KULLANIMLARI ÜZERİNE”. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi [Journal Of Old Turkish Literature Researches], c. 4, sy. 1, 2021, ss. 298-10.

   TARANDIĞIMIZ İNDEXLER  

Görüntünün olası içeriği: yazılogo.png

DRJI.pngici2.pnglogo.png        CenterLogo.png       ESJIndex_logo.png        Ust_bar_tur1a.jpg scholar_logo_64dp.png                       logo-large-explore.png                           logo.png 


