Öz
The proverbs of Azerbaijan reflect the history of the Azerbaijani people and provide
important information on family structure, marriage, obligations, relationships
within the family and among family members, and gender roles. These adages
express the cultural values and norms in society by reflecting the roles and
relationships within the family in detail. Particularly, in the proverbs emphasizing
the sacred importance of family values for society, roles of women and men,
marriage processes, child upbringing, and sibling relationships are addressed,
paying attention to social norms of the community. Azerbaijani proverbs related to
the concept of family encompass a wide range of information, from intra-family
relationships to duties and obligations among family members, including father-son,
mother-daughter, mother-son, foster mother, servitude to children, and sibling
relationships. The article provides information about proverbs and the concept of
family in Turkish culture. Azerbaijani proverbs related to the concept of family in
the books “Atalar Sözü” (2004) and “Atalar Sözü, Elin Gözü” (2005) have been
translated into Turkish and analyzed in terms of meaning. In these proverbs, I
focused on the roles of the family and family members and the appearance of
gender relations between members. Emphasizing the importance of family unity for
society, I revealed that proverbs prioritize the protection of the family by addressing
the relations between mother, father, daughters and brothers within the framework
of positive and negative roles.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akgül Gök, F. (2013). Evli kadın ve erkeklerin toplumsal cinsiyet rolleriyle ilgili algılarının aile işlevlerine yansıması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi] Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Akgül Gök, F., İl, S. (2017). Evli kadın ve erkeklerin toplumsal cinsiyet rolleriyle ilgili algılarının aile işlevlerine yansıması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (54), 523-533.
- Aksoy, Ö. A. (2018). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I., İnkılâp.
- Aktaş, Ş. T. (2004). Seçme atasözleri ve eleştirmeli açıklamaları. Akçağ.
- Albayrak, N. (2009). Türkiye Türkçesinde atasözleri. Kapı.
- Atalar Sözü (2004). Bakü. Önder.
- Atay, T. (2004). “Erkeklik” en çok erkeği ezer!. Toplum ve Bilim Dergisi, 101,11-30.
- Azәrbaycan Dilinin İzahlı Lüğәti (2006), III cilt, Şerg-Gerb.
- Azәrbaycan Dilinin İzahlı Lüğәti (2006). I cilt, Şerg-Gerb.
- Azәrbaycan Dilinin İzahlı Lüğәti (2006). II cilt, Şerg-Gerb.
- Çobanoğlu, Ö. (2004). Türk Dünyası ortak atasözleri sözlüğü. Atatürk Kültür Merkezi.
- Dökmen, Z. (2010). Toplumsal cinsiyet-sosyal psikolojik açıklamalar. Remzi Kitapevi.
- Dönmezer, S. (1999). Toplumbilim. 12. Baskı. Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Əliyev, O. (2000). Atalar sözü vә mәsәllәr. Azәrbaycan Ədәbiyyatı Tarixi I, Elm.
- Erginer, G. (2010). Atasözlerinde sosyal hayat [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi] Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Ersoy, E. (2009). Cinsiyet kültürü içerisinde kadın ve erkek kimliği (Malatya Örneği) Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (2).
- Genç, H.N. (2018). Atasözlerinde toplumsal cinsiyet algısı olarak kadın. folklor/edebiyat, 24 (94), 2018/2, 13-34.
- Hadi, H. B. (2005). Atalar sözü. Elin Gözü. Turuz.
- İşmen, E. (2004). Duygusal zeka ve aile işlevleri arasındaki ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 56-75.
- Karataş, T. (2004). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü, Akçağ.
- Kayhan, Sh. (2018). Kırgızlar’da evlilik öncesi kız seçme gelenekleri. Turkish Studies, 13/18, Summer 2018, P. 873-882.
- Kitabi-Dәdә Qorqud (2004), Hazırlayan, S. Alizade, Önder.
- Koç, N. (2002). İslamlıktan Önce Türk dili ve edebiyatı, İnkılâp.
- Kurt, İ. (1991). Türk atasözlerine psikolojik bir yaklaşım. Kültür Bakanlığı.
- Örücü, E. (1996). Hukukta kadın ve son gelişmeler. Türkiye’de kadın olmak (N. Arat, Edit.) 21.
- Özcan, Ö.A. (2009). Kadınlarla ilgili Özbek atasözleri. Grafiker.
- Püsküllüoğlu, A. (2004). Türkçe sözlük. 2. baskı, Arkadaş.
- Tekin, F. (2023). Türk dünyası atasözlerinde toplumsal cinsiyet: “Kadın”, “Erkek”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 23/2, Kış 2023, 543-572.
- Türkçe Sözlük (1999). Dil Derneği.
- Türkçe Sözlük (2005). 10. Baskı. Türk Dil Kurumu.
- Yılmaz, A. (2004). Türk kültüründe kadın. Millî Folklor, 16 (61), 111-123.
- Yılmaz, Y., Sarı, H. (2016). Türk atasözlerinde akrabalık adlarının kullanımı. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (2), 1-20.
Öz
Azerbaycan atasözleri, Azerbaycan halkının tarihini yansıtarak aile kuruluşu, evlilik,
sorumluluk, aile ve aile bireyleri arasındaki ilişkiler, toplumsal cinsiyet rolleri
gibi konularda önemli bilgiler sunmaktadır. Bu özlü sözler, aile içindeki rol ve
ilişkileri detaylı bir şekilde yansıtarak toplumdaki kültürel değerleri ve normları
ifade etmektedir. Özellikle aile değerlerinin toplum için taşıdığı önemi vurgulayan
atasözlerinde kadın ve erkek rolleri, evlilik süreçleri, çocuk yetiştirme ve kardeşler
arasındaki ilişkiler ele alınarak toplumun sosyal normlarına dikkat çekilmektedir.
Aile kavramıyla ilgili Azerbaycan atasözleri, aile içindeki ilişkilerden, aile bireyleri
arasındaki görev ve sorumluluklara, baba-oğul, anne-kız, anne-oğul, üvey anne,
çocuk bakımı, kardeşler arasındaki ilişkilere kadar geniş bir yelpazede bilgiler
içermektedir. Bu çalışmada Türk kültüründe atasözü ve aile kavramı ile ilgili bilgilere
yer verildikten sonra “Atalar Sözü” (2004) ve “Atalar Sözü, Elin Gözü” (2005)
adlı kitaplarda aile kavramı ile ilgili Azerbaycan atasözleri Türkiye Türkçesine
aktarılarak anlamsal açıdan incelenmiştir. Bu atasözlerinde aile ve aile üyelerinin
rolleri ve üyeler arasındaki toplumsal cinsiyet ilişkilerinin görünümleri üzerinde
durdum. Aile birliğinin toplum için taşıdığı önemi vurgulayan atasözlerinin; anne,
baba, kız-erkek çocuk/kardeşler arasındaki ilişkileri olumlu ve olumsuz roller
çerçevesinde ele alarak ailenin korumasını öncelediğini ortaya koydum.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akgül Gök, F. (2013). Evli kadın ve erkeklerin toplumsal cinsiyet rolleriyle ilgili algılarının aile işlevlerine yansıması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi] Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Akgül Gök, F., İl, S. (2017). Evli kadın ve erkeklerin toplumsal cinsiyet rolleriyle ilgili algılarının aile işlevlerine yansıması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (54), 523-533.
- Aksoy, Ö. A. (2018). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I., İnkılâp.
- Aktaş, Ş. T. (2004). Seçme atasözleri ve eleştirmeli açıklamaları. Akçağ.
- Albayrak, N. (2009). Türkiye Türkçesinde atasözleri. Kapı.
- Atalar Sözü (2004). Bakü. Önder.
- Atay, T. (2004). “Erkeklik” en çok erkeği ezer!. Toplum ve Bilim Dergisi, 101,11-30.
- Azәrbaycan Dilinin İzahlı Lüğәti (2006), III cilt, Şerg-Gerb.
- Azәrbaycan Dilinin İzahlı Lüğәti (2006). I cilt, Şerg-Gerb.
- Azәrbaycan Dilinin İzahlı Lüğәti (2006). II cilt, Şerg-Gerb.
- Çobanoğlu, Ö. (2004). Türk Dünyası ortak atasözleri sözlüğü. Atatürk Kültür Merkezi.
- Dökmen, Z. (2010). Toplumsal cinsiyet-sosyal psikolojik açıklamalar. Remzi Kitapevi.
- Dönmezer, S. (1999). Toplumbilim. 12. Baskı. Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
- Əliyev, O. (2000). Atalar sözü vә mәsәllәr. Azәrbaycan Ədәbiyyatı Tarixi I, Elm.
- Erginer, G. (2010). Atasözlerinde sosyal hayat [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi] Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Ersoy, E. (2009). Cinsiyet kültürü içerisinde kadın ve erkek kimliği (Malatya Örneği) Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (2).
- Genç, H.N. (2018). Atasözlerinde toplumsal cinsiyet algısı olarak kadın. folklor/edebiyat, 24 (94), 2018/2, 13-34.
- Hadi, H. B. (2005). Atalar sözü. Elin Gözü. Turuz.
- İşmen, E. (2004). Duygusal zeka ve aile işlevleri arasındaki ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 56-75.
- Karataş, T. (2004). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü, Akçağ.
- Kayhan, Sh. (2018). Kırgızlar’da evlilik öncesi kız seçme gelenekleri. Turkish Studies, 13/18, Summer 2018, P. 873-882.
- Kitabi-Dәdә Qorqud (2004), Hazırlayan, S. Alizade, Önder.
- Koç, N. (2002). İslamlıktan Önce Türk dili ve edebiyatı, İnkılâp.
- Kurt, İ. (1991). Türk atasözlerine psikolojik bir yaklaşım. Kültür Bakanlığı.
- Örücü, E. (1996). Hukukta kadın ve son gelişmeler. Türkiye’de kadın olmak (N. Arat, Edit.) 21.
- Özcan, Ö.A. (2009). Kadınlarla ilgili Özbek atasözleri. Grafiker.
- Püsküllüoğlu, A. (2004). Türkçe sözlük. 2. baskı, Arkadaş.
- Tekin, F. (2023). Türk dünyası atasözlerinde toplumsal cinsiyet: “Kadın”, “Erkek”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 23/2, Kış 2023, 543-572.
- Türkçe Sözlük (1999). Dil Derneği.
- Türkçe Sözlük (2005). 10. Baskı. Türk Dil Kurumu.
- Yılmaz, A. (2004). Türk kültüründe kadın. Millî Folklor, 16 (61), 111-123.
- Yılmaz, Y., Sarı, H. (2016). Türk atasözlerinde akrabalık adlarının kullanımı. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (2), 1-20.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Alevilik Bektaşilik Araştırmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri - Research Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mayıs 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Ocak 2024 |
| Kabul Tarihi | 20 Nisan 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 30 Sayı: 118 |
Derginin yayım dili Türkçe ve İngilizce’dir, ayrıca Türkçe de olsa tüm basılan makalelerin başlık, öz ve anahtar sözcükleri İngilizce olarak da makalede bulunur. Hakemlerden onay almış Türkçe makaleler için 750-1000 sözcükten oluşan genişletilmiş özet (extended summary) gereklidir. Elektronik çeviriler kabul edilmez.
Dergi TR-Dizin, Web of Science (ESCI), DOAJ ile diğer pek çok dizin tarafından taranmaktadır. Scimagoe quartile değeri: Q2 'dir:
TR DIZIN 2020 Etik Kriterleri kapsamında, dergimize 2020 yılından itibaren etik kurul izni gerektiren çalışmalar için makalenin yöntem bölümünde ilgili Etik Kurul Onayı ile ilgili bilgilere (kurul-tarih-sayı) yer verilmesi gerekecektir. Bu nedenle dergimize makale gönderecek olan yazarlarımızın ilgili kriteri göz önünde bulundurarak makalelerini düzenlemeleri önemle rica olunur.
Alan Editörleri/ Field Editörs
Halkbilimi/Folklore
Prof.Dr. Hande Birkalan-Gedik (JohannWolfgang-Goethe İniversitet-birkalan-gedik@m.uni-frankfurt.de)
Prof.Dr. Ali Yakıcı (Gazi Üniversitesi-yakici@gazi.edu.tr)
Prof.Dr. Aynur Koçak (Yıldız Teknik Üniversitesi-nurkocak@yildiz.edu.tr)
Prof.Dr. Işıl Altun ( (Regensburg Üniversitesi/Kocaeli Üniversitesi-İsil.Altun@zsk.uni-regensburg.de)
Edebiyat/Literature
Prof.Dr. Abdullah Uçman (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi -emekli-29 MayısÜniversitesi-abdullahucman@29mayis.edu.tr
Prof. Dr. Ramazan Korkmaz (Ardahan Üniversitesi-emekli-Kafkasya Üniversiteler Birliği -KÜNİB-r_korkmaz@hotmail.com)
Prof.Dr. Emel Kefeli (Marmara Üniversitesi-emekli-İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi-ayseemelkefeli @gmail.com)
Antropoloji/Anthropology
Prof.Dr. Hanife Aliefendioğlu (Doğu Akdeniz Üniversitesi-hanife.aliefendioglu@emu.edu.tr)
Prof. Dr. Şebnem Pala Güzel (Başkent Üniversitesi-sebnempa@baskent.edu.tr)
Prof.Dr. Derya Atamtürk Duyar (İstanbul Üniversitesi-datamturk@istanbul.edu.tr)
Prof.Dr. Meryem Bulut (Ankara Üniversitesi-meryem.bulut@gmail.com)
Dil-Dilbilim/Language-Linguistics
Prof.Dr. Nurettin Demir (Hacettepe Üniversitesi-demir@hacettepe.edu.tr)
Prof. Dr. Aysu Erden (Maltepe Üniversitesi-aysuerden777@gmail.com)
Prof.Dr. Sema Aslan Demir (Hacettepe Üniversitesi-semaaslan@hacettepe.edu.tr)