Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi

Öz

Anadolu’nun merkezindeki İç Anadolu'nun Kapadokya Bölgesi, Roma Dönemi'nden günümüze kadar olan tarih boyunca refah ve kriz dönemlerini gösteren önemli tarihsel-arkeolojik kayıtlara sahiptir. Bu kayıtlar, geçmişteki tarımsal faaliyetler ve ortamsal değişimlerle ilgili bilgi sağlayan polen verileriyle karşılaştırma imkânı sunar. MS ~300-1200 yılları arasında Kapadokya, siyasi istikrar ve ekonomik refahtan güvenli olmayan kırsal alanlar ile tarımsal çöküşe ve tekrar yenilenen refaha kadar tam bir döngü yaşamıştır. Bu döngü, yoğun tarım dönemi olan Beyşehir İskân Dönemi (BİD) ve sonrasındaki değişimleri içermekte ve Holling'in adaptif döngü kavramıyla tanınmaktadır. Bu çalışmada, Kapadokya Bölgesi’ndeki BİD öncesi ve sonrasındaki dönemin (son 1900 yıl) polen verileri kullanılarak vejetasyon ve arazi kullanım özelliklerinin belirlenmesi ve bunların arkeolojik-tarihsel verilerle karşılaştırılarak sosyo-ekolojik değişimler çerçevesinde değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Değerlendirmeler sonucunda, BİD öncesi dönemde Roma Dönemi'ni kapsayan bir faz ve Holling'in adaptif döngü kavramı çerçevesinde Geç Roma ve Bizans dönemlerini ve sonrasını kapsayan üç önemli faz olmak üzere toplamda dört faz tespit edilmiştir. Bunlardan ilk fazda BİD öncesi dönemde tarım sisteminin çöküşü, Adaptif döngü içerisindeki ikinci fazda yoğun meyve, tahıl tarımı ve hayvancılık faaliyetleri, üçüncü fazda güvensiz koşullar nedeniyle arazi terkleri ve zayıflayan tarımsal faaliyetler, son fazda ise tarımsal faaliyetlerin yoğunlaşması ve tarım tipinin değişmesi gözlemlenmiştir.