PDF

İnsanın doğumu ile başlayan sosyal gelişim bireyin yaşamı boyunca devam eder ve içinde yaşadığı sosyal çevreye uyumunu kolaylaştırır. Çocuğun sosyal değerleri anlaması ve davranışa dönüştürmeye başlaması ile sosyalleşme başlar. Sosyalleşme sürecinin doğal seyrinde gerçekleşmemesi çocukta sosyalleşmenin gecikmesine ve uyum sorunları sergilemesine neden olur. Bu sorunlar çocuk uyum sağladıkça kendiliğinden düzelir. Fakat bu uyum sorunları beklenen sürede düzelmez ve ilerleyen yaşlara kadar devam ederse sosyal ilişkilerin düzenlenmesinde olumsuz etkiler gösterir ve beraberinde problem davranışları getirir. Problem davranışlara sahip çocuklar, yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde topluma uyum sağlamada problemler yaşayabilmektedir. Toplumların uyum içerisinde varlıklarını devam ettirebilmeleri, yeni yetişen ve yeni katılan bireylerin bulunduğu topluma uyumu ile mümkün olmaktadır. İç ya da dış göçler bir toplumda hem göç eden hem de göç alan toplum üyelerinin uyum problemlerini ortaya çıkarabilmektedir. Savaş, çatışma ve tüm bunların sonucunda gerçekleşen göç çocukları çok daha fazla etkilemektedir. Bu nedenle göç eden her bireye özellikle çocuklara eğitim verilmesi, onların geldikleri topluma uyum sağlaması açısından önem taşımaktadır. Bu nedenle bu çalışmada, özellikle dezavantajlı durumda olan ve olumsuz yaşantıları sonucu sosyal hayata uyum sağlamakta zorlanan savaş mağduru göçmen Afgan çocuklara uygulanan Sosyal Beceri ve Sosyal Uyum Programı’nın çocukların sosyal becerilerine; problem davranışlarına ve değer davranışları düzeylerine etkisini incelemek amaçlanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu amaçlı örnekleme yöntemi ile Keçiören Gençlik Merkezi’ ne devam eden 60-72 aylık 17 göçmen çocuk oluşturmaktadır. Araştırmada sosyal becerilere yönelik Özbey (2009) tarafından geliştirilmiş “Sosyal Beceri Eğitim Programı” programı 2019 bahar döneminde uygulanarak kontrol grupsuz ön test-son test yarı deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmada ölçme aracı olarak çocukların sosyal beceri düzeylerini ölçmek için “Sosyal Beceri Ölçeği”, problem davranışlarını ölçmek amacıyla “Problem Davranış Ölçeği” kullanılmıştır. “Bunun yanı sıra çocuklara ‘Değerler Ölçeği’ uygulanmıştır. Verilerin analizinde deney ve kontrol gruplarının kendi içlerindeki ön ve son test puanlarını karşılaştırmada Wilcoxon İşaretli-Sıralar (eşleştirilmiş çiftler) Testi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, çocuklara verilen sosyal uyum beceri eğitiminin çocukların sosyal becerileri üzerinde etkili olduğu; çocukların sosyal becerilerinde ve değer davranışlarında artma ve problem davranışlarında azalma gösterdiği tespit edilmiştir. Ayrıca, sosyal beceri eğitimi sonrasında değerlere yönelik davranışlarında anlamlı farklılık saptanmıştır.

SOSYAL UYUM, SOSYAL BECERİ, PROBLEM DAVRANIŞ, DEĞER DAVRANIŞI, GÖÇMEN ÇOCUK

• Akbaş, İ. (2019). Okul öncesi dönemde sosyal beceriler, Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi,7(77), 25-29.
• Alpöge, G. (2011). Okul öncesinde değer eğitimi. Ankara: Bilgi.
• Angel, B., Hjern, A. ve Ingleby, D. (2001). Effects of war and organized violence on children: A study of Bosnian refugees in Sweden. American Journal of Orthopsychiatry, 71(1), 4-15.
• Arı, R., Çağdaş A. ve Seçer Z. (2002). Çocuk ve ergende sosyal ve ahlak gelişimi. Ankara: Nobel.
• Balat, G. U. & Dağal, A. B. (2009). Okul öncesi dönemde değerler eğitimi etkinlikler, Ankara: Kök.
• Büyüköztürk, Ş.; Kılıç Çakmak, E.; Akgün,Ö. E.; Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
• Bodegård, G. (2005). Life-threatening loss of function in refugee children: Anotherexpression of pervasive refusal syndrome? Clinical Child Psychology and Psychiatry, 10(3), 337-350.
• Canbolat, N. A. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının sosyal beceri ve problem davranışları ile ebeveynlerinin duygusal zekâ düzeyleri ve yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Chou, M. Jou; Yang, C. Hsin. & Huang, P. Chen (2014). The Beauty of Character Education on Preschool Children’s. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 143(14), 527-533.
• Crisp,J., Talbot,C. & Cipollone, D. B. (2001). Learning for a Future: Refugee education in developing countries. Switzerland: Presses Centrales Lausanne.
• Çağdaş, A. ve Seçer, Z. (2002). Çocuk ve ergende sosyal ve ahlak gelişimi, Ankara: Nobel.
• Çubukçu, Z. ve Gültekin, M. (2006). İlköğretimde öğrencilere kazandırılması gereken sosyal beceriler. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 37, 155-174.
• Damar, M. (2019). Orta çocukluk döneminde sosyal davranış ve sosyal beceriler ile anne-çocuk bağlanma durumu ilişkisi, Turkish Studies, Volume 14 Issue 2, 259-274.
• Dereli, E. (2008). Çocuklar için sosyal beceri eğitim progrmanın 6 yaş çocukların sosyal problem çözme becerilerine etkisi. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Diken, İ. H., Cavkaytar, A., Batu, S., Bozkurt F., ve Kurtyılmaz, Y. (2010). First Step to Success - a school/home intervention program for preventing problem behaviors in young children: examining the effectiveness and social validity in Turkey. Emotional and Behavioural Difficulties, 15(3), 207-221.
• Diken, I. H., Cavkaytar, A., Batu, E. S., Bozkurt, F., & Kurtılmaz, Y. (2011). Effectiveness of the Turkish Version of" First Step to Success Program. Preventing Antisocial Behaviors. Education & Science/Egitim ve Bilim, 36, 161.
• Durualp, E., & Aral, N. (2010). Altı yaşındaki çocukların sosyal becerilerine oyun temelli sosyal beceri eğitiminin etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 160-172.
• Dursun, A. (2010). Okul öncesi dönemdeki çocukların davranış problemleriyle anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Durualp, E. (2009). Anasınıfına devam eden altı yaş çocuklarının sosyal uyum ve becerilerine oyun temelli sosyal beceri eğitiminin etkisinin incelenmesi: Çankırı örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ferris, E., & Winthrop, R. (2010). Education and displacement: Assessing conditions for refugees and internally displaced persons affected by conflict. Background paper for the EFA Global Monitoring Report 2011. The hidden crisis: Armed conflict and education. https://www.brookings.edu/wpcontent/uploads/2016/06/2011_02_idp_unesco_ferrise.pdf internet adresinden alınmıştır.
• Gander, M. J. ve Gardiner, H. W. (1993). Çocuk ve ergen gelişimi (A. Dönmez, N. Çelen ve B. Onur, Çev.). Ankara: İmge.
• Gencer, T. E. (2017). Göç ve eğitim ilişkisi üzerine bir değerlendirme: Suriyeli çocukların eğitim gereksinimi ve okullaşma süreçlerinde karşılaştıkları güçlükler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), 838-854.
• Göktaş, İ. (2015). Aile katılımı ve sosyal beceri eğitimi programlarının tek başına ve birlikte 4-5 yaş çocuklarının sosyal becerileri ve anne-çocuk ilişkileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Gülay, H. ve Akman, B. (2009). Okul öncesi dönemde sosyal beceriler. Ankara: Pegem.
• Gümüşten, D. (2017). Mülteci çocukların eğitimi ve uyumlarına yönelik yapılan müdahale programları üzerine bir derleme. Nesne, 5(10), 247-264.
• Gür, Ç. (2013). Development of behavior values scale for children in the five-to-six-year-old age group, International Journal of Learning & Development,3(1), 56-72.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler teknikler. Ankara: Nobel.
• Kardeş, S., & Akman, B. (2018). Suriyeli sığınmacıların eğitimine yönelik öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 17(3).
• Kılıç, K. M. ve Güngör Aytar, F. A. (2017). Erken çocuklukta sosyal becerilere sosyal beceri eğitiminin etkisi, sosyal becerilerle mizaç arasındaki ilişki, Eğitim ve Bilim, Cilt 42, Sayı 191, 185-204.
• Kim, M. J., Doh, H. S., Hong, J. S., & Choi, M. K. (2011). Social skills training and parent education programs for aggressive preschoolers and their parents in South Korea. Children and youth services review, 33(6), 838-845.
• Köyceğiz, M. (2017). Okul öncesi dönem çocuğu olan ebeveynlerin iletişim becerileri ve çatışma eğilimleri ile çocuklarının sosyal becerileri ve problem davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Lowry-Webster, H. M., Barrett, P. M. & Dadds, M. R. (2001). A universal prevention trial of anxiety and depressive symptomatology in childhood: Preliminary data from an Australian study. Behaviour Change, 18(01), 36- 50.
• Mazotta-Perretti, J. A. (2009). An evaluation of at risk students’ behaviors through a social skills ıntervention program designed to ımprove school success. Unpublished doctoral dissertation. USA: Northcentral University.
• McArthur, J. R.(2002).The why, what, and how of teaching children social skills. The Social Studies. July/August.183-185.
• MEB. (2015). MEB Stratejik Plan (2015-2019). http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_do syalar/2015_09/10052958_10.09.2015sp17.15imzasz.pdf.
• Olivos, E. M., & Mendoza, M. (2010). Immigration and educational inequality: Examining Latino immigrant parents’ engagement in US public schools. Journal of Immigrant & Refugee Studies, 8(3), 339-357.
• Özbey, S. (2009). Anaokulu ve anasınıfı davranış ölçeğinin (PKBS-2) geçerlik ve güvenirlik çalışması ve destekleyici eğitim programının etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Özbey, S. (2017). A study on the relatıon between the value behavıour and problem solvıng skılls of the pre-school chıldren. European Journal of Education Studies, 3(4), 1-19.
• Özbey, S. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının ahlaki değer davranışları ile motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 16, 1- 15.
• Özbey, S. ve Köyceğiz, M. (2018). Investigation of the effect of social skills training on the motivation levels of preschool children. International Electronic Journal of Elementary Education, v. 11, n. 5, p. 477-486. ISSN 1307-9298.
• Özdemir Topaloğlu, A. (2013). Etkinlik temelli sosyal beceri eğitiminin çocukların akran ilişkilerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Özkan Kılıç, Ö. ve Özbek Ayaz, C. (2018). 5-6 Yaş grubu çocukların değerlere yönelik farkındalık düzeyini artırmada değerler eğitimi programının etkisi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(59), 818-824.
• Özyürek, A., Begde, Z. ve Ferah Yavuz, N. (2014). Okul öncesi çocukların sosyal becerileri ile yakın çevresindeki yetişkin etkileşimleri arasındaki ilişki. Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 115-134.
• Pekdoğan, S. (2016). Hikaye temelli sosyal beceri eğitim programının 5-6 yaş çocukların sosyal becerilerinin gelişimine etkisinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 41(183), 305-318.
• Porter, M. ve Haslam, N. (2005). Predisplacement and postdisplacement factorsassociated with mental health of refugees and internally displaced persons:A meta-analysis. Jama, 294(5), 602-612.
• Samancı ve Uçan, (2017). Çocuklarda sosyal beceri eğitimi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 281-288.
• Samur, A. (2011). Değerler eğitimi programının 6 yaş çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimlerine etkisi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya
• Şahin, C. (2001). Sosyal beceri ve sosyal yeterlik. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 9-19.
• Tanrıverdi, H., & Erarslan, N. (2015). Okul öncesi çocukların sosyal uyum ve beceri düzeyleri ile değer kazanımları arasındaki ilişki. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 9-23.
• Taylor, S. ve Sidhu, R. K. (2012). Supporting refugee students in schools: What constitutes inclusive education?. International Journal of Inclusive Education, 16(1), 39-56.
• Uşaklı, H. (2015). Enhancing social emotional learning: Drama with host and refugee children in Turkey. International Journal of Human and Behavioral Science, 1(2), 22-29.
• UNHCR (2019). Refugee Education 2030.https://www.unhcr.org/5d651da88d7.pdf
• Uyanık Balat, G. (2007). Değerler eğitimi ve değerler eğitimi programları. Okul öncesi dönemde güncel konular (Yay. Haz: Ayla Oktay ve Özgül Polat Unutkan), İstanbul: Morpa Kültür.
• Uysal, A. ve Balkan, İ. K. (2015). Sosyal beceri eğitimi alan ve almayan okul öncesi çocukların, sosyal beceri ve benlik kavramı düzeyleri açısından karşılaştırılması. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 35(1), 27-56.
• Webster-Stratton, C. (1990). Long-term follow-up of families with young conduct problem children: From preschool to grade school. Journal of Clinical Child Psychology, 19(2), 144-149.
• Yılmaz, F. ve Merter, F. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının küreselleşme çerçevesinde değerler eğitimine ilişkin görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(3), 285-300.