Öz
Araştırmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin Stufflebeam’ın bağlam, girdi, süreç ve ürün değerlendirme modelini temel alarak okul öncesi eğitim programına ilişkin değerlendirmelerini belirlemek, bu değerlendirmelerin cinsiyet, okul türü, okuttuğu grubun yaş düzeyi ve okulun fiziksel donanımını yeterli bulma düzeyine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini tespit etmektir. Tarama modelinde yürütülen çalışmanın verileri 120 okul öncesi eğitim öğretmeninden toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak bilgi formu ve Okul Öncesi Eğitim Programı Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Dört boyutlu olan ölçeğin mevcut uygulama için hesaplanan iç tutarlılık katsayıları ,84 ile ,96 arasında değişmektedir. Öğretmenlerin okul öncesi eğitim programına ilişkin değerlendirmelerinde en düşük puan bağlam boyutuna, en yüksek puan ise süreç boyutuna ilişkindir. Öğretmenlerinin bağlam, girdi, süreç ve ürün boyutlarına ilişkin değerlendirmelerinde cinsiyet ve görev yapılan kuruma göre anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Öğretmenlerin okuttukları yaş grubuna göre bağlam, girdi ve süreç boyutlarına ilişkin değerlendirmeleri arasında anlamlı bir farklılık yokken, ürün boyutunda 49-60 ay öğrenci grubunda görevli öğretmenlerin değerlendirmeleri anlamlı ölçüde farklı bulunmuştur. Okulun durumun yetersiz, kısmen yeterli ve yeterli gören öğretmenlerin girdi ve süreç boyutlarına ilişkin değerlendirmeleri anlamlı farklılık göstermezken, bağlam ve ürün boyutuna ilişkin değerlendirmeleri farklı bulunmuştur. Elde edilen bulgular, program değerlendirmede öğretmen algılarının bağlam ve ürün boyutlarında değişkenlik gösterebileceğini, ancak girdi ve süreç boyutlarının daha standart algılanabileceğini ortaya koymaktadır. Bu durum, okul öncesi eğitimde öğretmenlerin programı değerlendirirken özellikle bağlamsal faktörler ve öğrenci kazanımları gibi dışsal bileşenlere odaklandıklarını göstermektedir.
Anahtar Kelimeler
okul öncesi eğitim programı değerlendirme program değerlendirme Stufflebeam CIPP modeli program etkililiği
Kaynakça
- Altunışık, R., Coşkun, R. Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamalı (Genişletilmiş 4. baskı). Sakarya Kitabevi.
- Arı, R. (2024). Eğitim psikolojisi gelişim ve öğrenme. Nobel Yayınevi.
- Aslan, M., Soyalp, H., Karahan, O., ve Altuntaş, M. (2016). Okul öncesi eğitim programı değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), s. 657-683.
- Aşkar, N. (2021). Açık havada eğitim: Okul öncesi eğitim programı materyalleri bağlamında bir değerlendirme. Yaşadıkça Eğitim, 35(1), 132-153. https://doi.org/10.33308/26674874.2021351236
- Aydın, S., Şentürk, Ş., ve Duran, V. (2018). Okul öncesi programının Stufflebeam’ın bağlam, girdi, süreç ve ürün modeline göre değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 13(27), s. 163-181. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14222
- Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S. ve Bıçak, B. (2022). Geleneksel-tamamlayıcı ölçme ve değerlendirme teknikleri öğretmen el kitabı (8. Baskı). Pegem Akademi.
- Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Prentice-Hall. Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W.H. Freeman.
- Başaran, S. T. ve Ulubey, Ö. (2018). 2013 Okul öncesi eğitim programının değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 51(2), s. 1-38. https://doi.org/10.30964/auebfd.417643
- Can, E. ve Kılıç, Ş. (2021). Okul öncesi eğitimin genel görünümü: okul yöneticileri bağlamında bir değerlendirme. Yaşadıkça Eğitim, 35(2), s. 333-366. https://doi.org/10.33308/26674874.2021352272
- Çağlayan, İ., Kuru, Nalan., Apak, Y. M. ve Karakaya, C. (2023). Türkiye’de yayınlanan okul öncesi eğitim programları hakkında yapılan araştırmaların eğilimleri. Trakya Eğitim Dergisi, 13(1), s. 753-769. https://doi.org/10.24315/tred.1108598
- Darling-Hammond, L. (2000). Teacher quality and student achievement: A review of state policy evidence. Education Policy Analysis Archives, 8(1), s. 1-44. https://doi.org/10.14507/epaa.v8n1.2000
- Demir, F. (2024). Evaluation of child development associate degree curriculum. Journal of Pedagogical Sociology and Psychology, 6(1), s. 89-105. https://doi.org/10.33902/jpsp.202425930
- Demirel, Ö. (2017). Eğitimde program geliştirme: kuramdan uygulamaya. Pegem Akademi.
- Eagly, A. H. ve Carli, L. L. (2007). Through the labyrinth: The truth about how women become leaders. Harvard Business School Press.
- Erden, F. T. ve Altun, D. (2014). Sınıf öğretmenlerinin okul öncesi eğitim ve ilköğretime geçiş süreci hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 13(2), s. 481-502.
- Erken Çocukluk Eğitimi [EÇE] (2024). Okul öncesi öğretmenleri, okul müdürleri ve EÇE alanındaki diğer hizmet sağlayıcılar. Erişim tarihi: 13.08.2025, Erişim adresi: https://erkencocuklukegitimi.org/erken-cocukluk- egitimi-ece-ogretmenleri-okul-mudurleri-ve-ec
- Fitzpatrick, J. L., Sanders, J. R. ve Worthen, B. R. (2012). Program evaluation: alternative approaches and practical guidelines. Pearson.
- Gestwicki, C. (2015). Home, school and community relations. Cengage Learning.
- Göle, O. M. ve Temel, Z. F. (2015) Okul öncesi öğretmenlerinin nitelikli bir okul öncesi eğitim programında bulunması gereken özelliklere ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), s. 663-684. https://doi.org/10.17860/efd.25056
- Guskey, T. R. (2002). Professional development and teacher change. Teachers and Teaching, 8(3), s. 381-391. https://doi.org/10.1080/135406002100000512
- Kamışlı, H., Çalamak, E. K. ve Olkun, S. (2020). Okul öncesi ve sınıf öğretmenliği lisans programlarının çocuğun bütünsel gelişimi açısından değerlendirilmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(2), s. 451-467. https://doi.org/10.33308/26674874.2020342200
- Kaplan, K. ve Demir, M. (2023). Türkçe dersi öğretim programının (2019) bağlam-girdi-süreç-ürün (CİPP) modeli ile değerlendirilmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 13(1), s. 770-785. https://doi.org/10.24315/tred.1125160
- Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (24. baskı). Nobel Yayınevi.
- Kazu, İ. Y. ve Daşik, M. K. (2024). 2013-2024 okul öncesi eğitim programlarının karşılaştırılması ve maarif modele bir bakış. Edt. Kübra Dilek Tankız. Eğitim Programları ve Öğretim Alanında Uluslararası Araştırmalar II, Eğitim Yayınevi. s. 1-32
- Kılınç, F. G. ve Çakan, M. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme yöntemlerini kullanırken karşılaştıkları güçlükler. S. Yavuz (Editör) I. Uluslararası Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Sempozyumu UBEST 2019 Tam Metin Bildiri Kitabı (s. 163-169) içinde. https://doi.org/10.9761/JASSS3395
- Köksal, O., Dağal, A. B. ve Duman, A. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programı hakkindaki görüşlerinin belirlenmesi. International Journal of Social Science, 46(4), s. 379-394. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3395
- Kuşkaya, İ., Akgün, A., Öztürk, M., Çelik, A., Aslan, E. ve Sarp, A. (2023). Okul öncesi eğitim programının etkililiği hakkında öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Socrates Journal of Interdisciplinary Social Studies, 9(25), s. 77-94. https://doi.org/10.51293/socrates25-216
- McAfee, O. D. ve Leong, D. J. (2020). Assessing and guiding young childiren's development and learning (Çev. Hatice Akkoç, Birsen Güzel, Gönül Sakız, Şadiye Keleş, Trans.; 5th ed.), Nobel Yayınevi. (Original work published 2020).
- MEB (2013). Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Programı. Erişim tarihi: 14.08.2025, Erişim adresi: https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=652
- MEB (2024) Okul öncesi eğitim programı Türkiye yüzyılı maarif modeli 2024. Erişim tarihi: 14.08.2025, Erişim adresi: https://mufredat.meb.gov.tr/
- OECD (2024). Education at a glance 2024 - country note. Erişim tarihi: 18.08.2025, Erişim adresi: https://www.oecd.org/en/publications/education-at-a-glance-2024_c00cad36-en/full-report.html
- Oktay, A. (2010). Yaşamın sihirli yılları: okul öncesi dönem. Epsilon Yayınevi.
- Oral, B. ve Ergenekon, Ö. (2020). 2013 okul öncesi eğitim programı ile ilgili yapılan bazı araştırmaların değerlendirilmesi. Uluslararası PEGEM eğitim kongresi (IPCEDU-2020) içinde (s. 136-146). PEGEM Yayınları.
- Ornstein, A. C. ve Hunkins, F. P. (2004). Curriculum: foundations, principals and issues (4th ed.). Boston: Allyn ve Bacon.
- Özsırkıntı, D., Akay, C. ve Bolat, E. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programı hakkındaki görüşleri (Adana ili örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), s. 313-331.
- Öztürk, T., Öztürk, F. Z. ve Kaya, N. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin hizmet öncesi eğitimlerine ilişkin görüşleri ve hizmet içi eğitim durumları. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), s. 92- 114. https://doi.org/10.17556/jef.67571
- Pekdoğan, S. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin farklılıklara saygı eğitimi konusundaki görüşlerinin incelenmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(65), s. 90-102. https://doi.org/10.17755/esosder.305549
- Sağır, M. ve Arslan, Z. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin 2013 okul öncesi eğitim programını uygulamada karşılaştıkları sorunların düzeyi. Scientific Educational Studies, 1(1), s. 64-84.
- Santrock, J. W. (2021). Life-span development. McGraw-Hill Education.
- Sapsağlam, Ö. (2013). Değerlendirme boyutuyla okul öncesi eğitim programları (1952-2013). Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1, 63-73.
- Seaman, M. (2011). Bloom's Taxonomy. Its evolution, revision, and use in the field of education. (David J. Flinders and P. Bruce Uhrmacher Edts.) Curriculum ve Teaching Dialogue. 13(1), s.15-28.
- Senemoğlu, N. (2023). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya (29. Baskı). Anı Yayınevi.
- Serdaroğlu, H. U. ve Bekir, H. (2024). Okul öncesi eğitim programında güncellemeler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 1-29. https://doi.org/10.20493/birtop.1489551
- Sönmez, B. ve Balcı, Ö. (2024). Okul öncesi eğitim programının öğretmen ve yönetici görüşlerine göre değerlendirilmesi. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 8(1), s. 61-82. http://dx.doi.org/10.51117/metder.2024.50
- Stufflebeam, D. L. (2003). The CIPP model for evaluation. Erişim tarihi: 16.02.2025, Erişim adresi: https://goeroendeso.wordpress.com/wp-content/uploads/2009/01/cipp-modeloregon10-031.pdf
- Stufflebeam, D. L. ve Coryn, C. L. S. (2014). Evaluation theory, models, and applications (2nd ed.). Jossey-Bass.
- Sylva, K., Melhuish, E., Sammons, P., Siraj-Blatchford, I. ve Taggart, B. (2010). Early childhood matters: evidence from the effective pre-school and primary education project. Routledge. Erişim tarihi: 16.02.2025, Erişim adresi: https://api.taylorfrancis.com/content/books/mono/download?identifierName=doiveidentifierValue=10. 4324/9780203862063vetype=googlepdf
- Toran, M. (2016). Sürdürülebilir anaokulları: okul öncesi eğitim kurumlarının değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), s. 1035-1046.
- Uşun, S. (2016). Eğitimde program değerlendirme süreçler-yaklaşımlar ve modeller (2. Baskı). Ankara: Anı yayıncılık.
- Ünver, N. (2020). Okulöncesi eğitim programını değerlendirme ölçeği’nin geliştirilmesi. Kastamonu Education Journal, 28(2), s. 891-909. https://doi.org/10.24106/kefdergi.697826
- Yağcı, A., Karaman, M., Kılıç, İ. A., Bestil, M., Aslan, S. ve Erdoğdu, A. (2024). Okul öncesi eğitimin önemi ve ailelere tavsiyeler. Social Scienses Studies Journal, 9(114), s. 7852-7872. http://dx.doi.org/10.29228/sssj.71050
- Yalçın, N. ve Özyurt, M. (2021). Okul öncesi eğitim programının CIPP modeline göre öğretmen görüşleri bağlamında değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), s. 140-164.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Okul Öncesi Eğitim |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 30 Eylül 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Eylül 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 3 Mart 2025 |
| Kabul Tarihi | 8 Eylül 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 10 Sayı: 2 |
